quy viên điền cư

thiếu vô thích tục vận,
tính bản ái khâu sơn.
ngộ lạc trần võng trung,
nhất khứ tam thập niên.
ky điểu luyến cựu lâm,
trì ngư tư cố uyên.
khai hoang nam dã tế,
thủ chuyết quy viên điền
phương trạch thập dư mẫu,
thảo ốc bát cửu gian.
du liễu âm hậu diêm,
đào lý la đường tiền.
ái ái viễn nhân thôn,
y y khư lý yên.
cẩu phệ thâm hạng trung,
kê minh tang thụ điên.
hộ đình vô trần tạp,
hư thất hữu dư nhàn.
cửu tại phiền lung lý,
phục đắc phản tự nhiên.

Đào Uyên Minh (Tao Yuanming), còn gọi là Đào Tiềm (365 - 427), là người đất Tầm Dương, Cửu Giang, tỉnh Giang Tây.

Uyên Minh thời trẻ không ra làm quan. Khi 29 tuổi mẹ già yếu nhà khó khăn mới ra làm chức quan nhỏ; nhưng chẳng chịu nổi quan trường, ít hôm sau lại từ quan. Sau đó bảy tám năm, khi đó 35 - 36 tuổi, ông nhậm chức quan nhỏ khác, một hai năm sau ông lấy cớ mẹ mất mà từ quan lần nữa. Năm 40 tuổi, ông lại ra làm Tham quân cho Lưu Dụ, sang năm sau lại chuyển sang làm Tham quân cho Lưu Kính Tuyên. Không lâu sau đó, nhân đám tang em gái, ông từ chức về quê. Tương truyền ông từng không muốn phải quỵ luỵ đi gặp Đốc Bưu, không chịu “khom lưng trước bọn lý dịch vì dăm đấu gạo”, ông bèn bỏ chức Huyện lệnh. Uyên Minh khi đó 41 tuổi. Từ đó về sau ông không ra làm quan nữa. 

Trong lòng Uyên Minh lúc nào cũng vang lên tiếng gọi thiết tha từ ruộng vườn: “về đi thôi” (quy khứ lai). Đời ông vô tư lự, khiêm như, giản phác; là nông dân mà thi sỹ, minh triết mà vui vẻ.

Tô Đông Pha, một thi hào đời Tống, đã có lời ca ngợi: “Thơ Đào Uyên Minh mới xem như tuồng tản mạn, đọc kĩ mới thấy kì cú. … … Đại phàm tài cao ý viễn thì mới ẩn chứa được cái diệu ấy, lời thơ tinh túy đến độ thì mới được vậy. Như thợ lành nghề, không để lại dấu vết đẽo gọt”.

Kai Province: Monkey Bridge, from the series “Famous Places in the Sixty-odd Provinces 

by Utagawa Hiroshige (Japanese, 1797-1858)